صنعت فولاد البته برای ادامه مسیر نیازمند اصلاحات جدی است و از آنجا که یکی از پیش‌‌‌‌‌‌‌نیازهای تداوم رشد این بخش وجود ذخایر انبوه است، توجه به توسعه کشور از نقطه‌نظر تامین مواداولیه باید در دستور کار سیاستگذاران قرار گیرد. از آنجا که ذخایر سنگ‌آهن کشور کم است و با چشم‌‌‌‌‌‌‌اندازهای پیش‌بینی شده در بخش فولاد همخوانی ندارد.

این معضل چگونه در ایران قابل‌حل است؟ به‌نظر می‌رسد راه عبور از این چالش در گذار به معدن‌‌‌‌‌‌‌کاری دیجیتال و ورود بخش اکتشافات کشور به فاز استخراج عمیق است. در یک نشست تخصصی، ضمن پرداختن به نحوه گذار صنعت فولاد ایران به عصر کربن صفر، مهم‌ترین مسائل و چالش‌های اکتشاف عمیق معدنی در ایران موردبحث و بررسی قرار گرفت. تصویر کلی تحلیلگران از صنعت فولاد ایران این است که در مسیر پیش‌‌‌‌‌‌‌روی خود چالش‌های بسیاری دارد که مهم‌ترین آنها مساله فناوری و گذار فناورانه است.

واکاوی گفته‌‌‌‌‌‌‌های حاضران در جلسه نشان می‌دهد حتی با وجود مشکلاتی که در نظام فناوری و اکتشافات معدنی در کشور از نقطه‌نظر محیط کسب‌وکار و یا نیاز به ماشین‌آلات و فناوری وجود دارد اما برخی اهداف در این بخش در دسترس است. ورود به حفاری در عمق‌‌‌‌‌‌‌های بالاتر از 1900متر که اخیرا توسط برخی از بنگاه‌های داخلی انجام‌شده و به کشف منابع تازه‌‌‌‌‌‌‌ای از سنگ‌آهن با خلوص 60‌درصد و به میزان بیش از 270‌میلیون تن منجر شده که در همین راستا قابل‌اشاره است. از آن‌سو اما آنچه مسیر را برای فراگیرشدن این وضعیت و رفع بحران ذخایر اندک بخش فولاد بازمی‌کند، سختی رتق و فتق فعالیت به دلیل فضای کسب‌وکار نامساعد و در دسترس‌نبودن فناوری و ماشین‌آلات مکفی است. دو مانعی که معدن‌‌‌‌‌‌‌کاری دیجیتال و گسترش اکتشاف در اعماق زمین را با بحران روبه‌رو ساخته است

فولاد سبز، مسیر گریزناپذیر صنعت فولاد

پیش از ورود به میزگرد، ارائه جالبی پیرامون تولید فولاد سبز صورت گرفت. محمد مکملی استاد حوزه متالورژی و مواد دانشگاه تهران در جریان این ارائه به بررسی مسیرهای پیش‌‌‌‌‌‌‌روی صنعت فولاد برای گذار به آینده و عصر اقتصاد سبز پرداخت. وی 4 ضرورت انتقال فولاد به دوره تولیدسبز را شامل «یکپارچه‌‌‌‌‌‌‌سازی داده‌‌‌‌‌‌‌های زنجیره تولید»، «پیش‌بینی تعمیرات توسط AI و کمک در لحظه توسطAR»، «پیش‌بینی تقاضا و واکنش سریع به آن، قابلیت Trace فولاد فروخته‌شده» در کنار «کنترل و نظارت از راه دور و در لحظه» دانستند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که جهان با بحران محیط‌زیست و قوانین جدید منبعث از فشار گروه‌های دوستدار محیط‌زیست روبه‌روست. براین مبنا از آنجا که در قوی‌‌‌‌‌‌‌ترین سناریو پیش‌‌‌‌‌‌‌رو، رشد 21 درصدی جمعیت جهان به افزایش تقاضای صنعت ساختمان و حمل‌ونقل محتمل است، بازیگران صنعت فولاد جهان باید خود را با افق 2050 هماهنگ سازند. این استاد دانشگاه با اشاره به مقوله تولید فولاد‌سبز به‌عنوان چشم‌انداز گریزناپذیر صنعت آهن و فولاد در ارائه خود در این میزگرد یادآور شد: از آنجا که احتمالا تا افق 2050 شاهد رشد هزارمیلیون تنی تولید فولاد در جهان هستیم و 1400‌میلیون تن از این میزان از بخش آهن‌قراضه و مابقی از بخش سنگ‌آهن باید تامین شود، لازم است به هماهنگ‌‌‌‌‌‌‌سازی صنایع فولاد داخلی با این تغییرات مبادرت شود.

استاد دانشگاه تهران گفت از آنجا که به ازای هر تن آهن 8/ 1 تا 2/ 2تن دی‌‌‌‌‌‌‌اکسید‌کربن تولید می‌شود و 8درصد از سوخت‌‌‌‌‌‌‌های فسیلی در صنعت آهن و فولاد مصرف می‌شود، لازم است مسیر برای تحول این وضعیت مهیا شود.

این تحول از طرق مختلفی از جمله تحول منابع انرژی و مواداولیه تولید فولاد امکان‌‌‌‌‌‌‌پذیر می‌شود و استفاده از هیدروژن باید به شکل جدی در دستور کار این صنعت قرار گیرد. این مسیر کمک می‌کند تا حجم 70‌درصدی تولید گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌ای مربوط به مرحله کوره‌بلند یا احیا مستقیم به شکل جدی متحول شود. وی با اشاره به حجم بالای مالیات‌‌‌‌‌‌‌های مصوب برای تولید کربن در کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای اروپایی، لزوم کاهش تولید میزان آلاینده به سطح 6/ 0تن دی‌اکسیدکربن را ضروری می‌‌‌‌‌‌‌سازد. براساس کنفرانس تغییرات آب و هوایی گلاسکو، تولید دی‌‌‌‌‌‌‌اکسید‌کربن تا سال‌2030 باید 45‌درصد کاهش یابد. همین عامل نیز موجب شده تا از سال‌2011 به این‌سو تولید فولاد سبز جدی‌‌‌‌‌‌‌تر گرفته شود و در یک دهه گذشته، حجم کلی آن 8 برابر شود.

این استاد دانشگاه همچنین یادآور شد؛ از سه مسیر مستقیم، غیرمستقیم و نوآوری می‌توان کاهش مصرف انرژی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌ای را عملیاتی کرد. در بعد غیرمستقیم سه روش تزریق هیدروژن، تولید فولادهای مقاومت بالا (Advanced High Strength)، فلزات و کامپوزیت‌های جایگزین می‌تواند بخشی از اهداف را محقق سازد. در بخش مستقیم نیز 5روش استفاده بیشتر از قراضه، استفاده بهتر از منابع موجود، تکنولوژی‌های کربن پایین، روش CCS و روش سی‌صفر (zero-C electricity substitution) از جمله مسیرهای تحقق هدف کاهش آلاینده است که می‌تواند در ایران مورد‌استفاده قرار گیرد. در بخش نوآوری هم آنچه در شرکت‌های معتبر جهان در آلمان، آمریکا، چین، سوئد و ژاپن مورد‌استفاده قرار گرفته می‌تواند در ایران پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی شود.

این پژوهشگر حوزه صنعت فولاد افزود: تحول صنعت خودرو از منظر استفاده از فولادهای مقاومت بالا و کمک گرفتن از آلومینیوم به‌عنوان فلز جایگزین شده با فولاد پرکربن و آلوده می‌تواند بخشی از انتشار دی‌اکسیدکربن در صنعت فولاد را کمرنگ کند. پیش‌بینی هم این است که وزن خودروهای اس‌‌‌‌‌‌‌یووی (شاسی‌‌‌‌‌‌‌بلندهای دارای قدرت و عملکرد بیابانی و چهارچرخ محرک) از حدود 1770 کیلوگرم به کمتر از 1275 کیلوگرم در افق سالیان آینده برسد که این مهم موجب کاهش 27 تا 35درصدی میزان تولید آلاینده کربن ناشی از ساخت یک خودرو است. این استاد دانشگاه یادآور شد: از آنجا که 71درصد از کل تولید جهانی آهن خام در سال‌2020 به روش کوره‌بلند صورت‌گرفته؛ تغییر این رویه می‌تواند در انتقال صنعت فولاد به وضعیت سبز کمک کند.

از آن‌سو مدل کوره قوس ذاتا کربن کمتری نسبت به روش کوره‌بلند در بخش فولادسازی تولید می‌کند و می‌تواند مبنای انتقال و تحول قرار گیرد. البته در این زمینه وابسته‌بودن روش به آهن‌قراضه، فرآیند ناپیوسته و انقطاع در سیکل‌‌‌‌‌‌‌های تولید که مشکلاتی را در زمینه تولید و انتقال جریان الکتریسته به‌همراه دارد، از ایرادات روش است. در جریان ارائه این استاد دانشگاه تاکید کرد: تنها تکنولوژی صنعتی در کاهش تولید گازهای گلخانه‌‌‌‌‌‌‌ای اجرای روش H2 با DRI-EAF است. وی اظهار کرد البته تکنولوژی پیشنهادی آژانس بین‌المللی انرژی جهت کاهش CO2 در تولید فولاد روش H2-DRI است. روندی که در بسیاری از کشورها نقشه‌راه گذار به فولاد سبز است. از آنجا که روش DRI-EAF به کشورهای دارای منابع گاز طبیعی محدود است، گذار به فرآیندهای مبتنی بر هیدروژن ضروری است هرچند تولید ارزان و انبوه هیدروژن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در عین حال وضع مدلی از مالیات و جریمه با عنوان هزینه 60 یورویی به ازای تولید هر تن CO2 می‌تواند استفاده از هیدروژن را اقتصادی کند. وی با اشاره به مدل‌های مختلف هیدروژن اعم از سبز، آبی و خاکستری اظهار کرد: در روش هیدروژن آبی به ازای هر تن فولاد به 50 کیلوگرم هیدروژن نیاز است. بر این مبنا این استاد دانشگاه توصیه کرد با توجه به وضعیت کنونی، توسعه روش کوره‌بلند بدون توجه به تمهیدات کنترل CO2 توصیه نمی‌شود. از آن‌سو اما تولید برق موردنیاز کوره قوس از منابع تجدیدپذیر انرژی باید به جد در دستور کار قرار گیرد. استفاده از هیدروژن آبی یا سبز به‌جای کربن در کنار استفاده محدود از گاز هیدروژن و به‌کارگیری مدل Zero-C electricity substitution می‌تواند در روند سبزکردن صنعت فولاد ایران راهگشا باشد. توصیه جدی این استاد دانشگاه بر استفاده بهتر از منابع موجود بود.

وی اظهار کرد: از آنجا سهم جهانی چین از تولید فولاد از 53‌درصد فعلی به 35‌درصد تا سال‌2050 خواهد رسید، هند احتمالا کشوری خواهد بود که سهم بازار بیشتری را در بازار جهانی فولاد به‌دست خواهد آورد.

اکتشافات عمیق؛ راه نجات صنعت فولاد ایران

شهرام ادیب‌فرد مدیر اکتشافات شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران به‌عنوان یکی از سخنرانان این پنل وضعیت اکتشافات در کشور، مسائل پیش‌روی استخراج سنگ‌آهن از معادن عمیق و توفیقات و شکست‌‌‌‌‌‌‌های این حوزه را مورد بررسی قرار داد. ادیب‌‌‌‌‌‌‌فرد افزود: در بحث ورود به حوزه‌‌‌‌‌‌‌ اکتشافات معدنی فکر می‌‌‌‌‌‌‌کنم یکی از پیشروترین شرکت‌ها در حوزه معدن و حفاری را داریم که رکورد حفاری و معدن‌کاری و مغزه‌کاری و حفاری تا عمق ۱۹۱۰ متری را در دست دارد. چیزی که مسلم است در اکتشافات عمیق نیاز به تجهیزات و دانش نوین به‌شدت احساس می‌شود و با توجه به اینکه کشور در این زمینه نوپا است، باید تلاش‌‌‌‌‌‌‌ها مضاعف شود. تا جایی‌که اطلاع دارم فعلا ۳ دستگاه حفاری داریم که در عمق‌های بالاتر از ۲‌هزار متر می‌توانند حفاری کنند که البته این به‌صورت اسمی است. در عمل اما این ماشین‌آلات معمولا نتوانسته‌‌‌‌‌‌‌اند بیشتر از ۱۹۱۰ متر حفاری انجام دهند. البته رقم‌‌‌‌‌‌‌های که از مطالعات ژئوفیزیک به‌دست آمد، بین ۳ تا ۱۵‌میلیارد تن ذخیره را پیش‌بینی کرده است اما ظرف ۳‌‌‌‌‌‌‌سال گذشته متاسفانه ما تنها توانستیم سه حلقه چاه حفاری انجام دهیم که منتهای توان ناوگان حفاری موجود در کشور است. تلاش ما این بود که بازیگرانی از بخش‌خصوصی را ترغیب کنیم که به این حوزه وارد شوند. در این زمینه چند‌ماه پیش چند شرکت مهم صنعتی از جمله گل‌‌‌‌‌‌‌گهر و شرکت مس حفاری کرده‌‌‌‌‌‌‌اند که هنوز تاثیر دقیق آنها مشخص نشده است. البته به هرحال دو شرکتی که هرکدام یک دستگاه دارند در این حوزه مشغول به‌کار شده‌‌‌‌‌‌‌اند و دو مورد از حفاری‌‌‌‌‌‌‌هایی که انجام‌شده نیز به نتایج بسیار خوبی منتج شده است، در نتیجه این اکتشافات بیش از 270‌میلیون سنگ‌آهن با خلوص بالای ۶۰‌درصد کشف شده و به ذخایر کشور اضافه شده‌‌‌‌‌‌‌اند. ادیب‌‌‌‌‌‌‌فرد در پایان اظهار کرد: امیدوارم اکتشافات عمیق با هدف بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از این‌گونه ذخایر به‌دستور کار بخش معدن وارد شود. طبیعتا بحث استخراج در این قبیل پروژه‌‌‌‌‌‌‌ها در کشور هنوز وارد فاز عملیاتی نشده و نیاز به توسعه دانش کاملا احساس می‌شود. در کشورهایی که ذخایر مناسبی در این بخش دارند ابتدا مطالعات میدانی و بررسی‌‌‌‌‌‌‌های اولیه انجام‌شده و سپس کشورها وارد بحث تجهیز فناوری شده‌‌‌‌‌‌‌اند. راه نجات حوزه معدن در ایران همین است.

ابهام بزرگ بخش‌خصوصی در معدن‌‌‌‌‌‌‌کاری

کوروش شعبانی رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن سخنران بعدی بود. وی بحث خود را با انتقاد از وضعیت بخش‌خصوصی در حوزه اکتشاف معدنی آغاز کرد و گفت: بالاخره روزی باید یک تصمیمی گرفته شود که ما معدن‌کاری بکنیم یا نکنیم. به‌عنوان مثال شما یک روزی می‌خواهید معدن‌‌‌‌‌‌‌کاری کنید اما وقتی قرار است معدن‌کار مکتشف تا ۹۰‌درصد وقتش را بگذارد برای رفع و رجوع حواشی یا هماهنگی با تغییرات روزانه قوانین یا حتی افزایش ناخودآگاه حقوق دولتی که قرار نبود هیچ‌وقت جنبه درآمدی داشته باشد، امکان توسعه اکتشافات فراهم نیست. قرار بود دولت 100درصد درآمد حقوق دولتی را برای معدن و توسعه زیرساخت‌های آن هزینه کند ولی امروز روندی شکل گرفته که ناراحت‌‌‌‌‌‌‌کننده است.

شعبانی افزود: براین مبنا تصور می‌‌‌‌‌‌‌کنم نیاز است ما یک برنامه تحول تفکری داشته باشیم؛ براین مبنا که در بخش معدن در اصل این تصمیم‌گیرندگان باشند که روند قوانین حاکم بر یک ماده معدنی را اعمال کنند و همزمان شرایط اولیه آن را نیز فراهم کنند.

وی با یادآوری این موضوع که مکتشف مالک معدن نیست و به‌عنوان بهره‌‌‌‌‌‌‌بردار، صرفا مستاجر دولت است و هزینه‌‌‌‌‌‌‌هایی به دولت پرداخت می‌کند، گفت: اکثر مکتشفانی که در این بخش فعال هستند امکان وام گرفتن ندارند. خب حالا با چنین وضعیتی یک‌سوال وجود دارد؛ آنهم اینکه آیا به کسی پیشنهاد می‌دهیم که با چنین وضعیتی وارد حوزه معدن بشود یا نه؟ پاسخ به این پرسش آسان نیست اما تبعات این ورود مشخص است. به محض اینکه به حوزه معدن وارد شوید، باید بتوانید با سازمان‌های استان تعامل کنید وگرنه کار متوقف می‌‌‌‌‌‌‌ماند. گاه وضعیت آنقدر پیچیده می‌شود که مثلا با محیط‌زیست به نتیجه می‌رسید ‌اما با منابع طبیعی به نتیجه نمی‌رسید‌ یا سازمان آب وقتی متوجه کار شما می‌شود و می‌گوید فاصله اکتشاف با اولین آبراهه باید مجاز باشد.

این فعال معدنی در ادامه گفت: با چنین وضعیتی آیا اصلا قرار است من مکتشف باشم؟ قرار است تامین‌کننده مواداولیه و خوراک برای تولید ۵۵‌میلیون تن فولاد باشم یا از اصل کار دور شوم و تا ابد با مسائلی مانند محیط‌زیست و منابع طبیعی درگیر شوم. البته من تصور می‌کنم وضعیت درست نخواهد شد، بنابراین تاکید می‌‌‌‌‌‌‌کنم به بخش معدن ورود نکنید مگر اینکه تضمین بگیرید که برای اخذ پروانه صدور چندین و چند هفته معطل نشوید. همچنین از آن‌سو در مقابل معارضان محلی دولت مشکلات را حل کند و در کل چون برای بخش‌خصوصی مشکلات خیلی زیادی وجود دارد، سیاست‌ها به شکلی تدوین شود که انتقادات تکرار نشود بلکه مسائل حل شود. شعبانی سپس گریزی به وضعیت مدیریت بخش معدن زد و افزود: نباید سیاستگذاران فضای فعالیت را در دست‌‌‌‌‌‌‌انداز و چاله نگهدارند. اگر نگاه مدیر تحول‌‌‌‌‌‌‌آفرین باشد باعث تحول می‌شود اما تا زمانی‌که این اتفاق نیفتد تحولی اتفاق نمی‌‌‌‌‌‌‌افتد و در این چارچوب، طبیعی است که اکتشاف هم به فرآیند طولانی‌مدتی تبدیل شود. مدیران این حوزه باید بدانند که آینده اکتشافات کشور در گرو تغییرات تکنولوژی است. تغییراتی که در دنیا اتفاق افتاده باید در ایران نیز عملیاتی شود. بدون طی‌‌شدن این رویه دست بخش‌خصوصی برای تحقق اهداف بسته است و بسیاری از تغییرات اکتشافی که در کشور رخ داده به واسطه ارتباطات با جهان و اکتشافات بیرون از کشور معطل است. وی با یادآوری اثر همکاری‌‌‌‌‌‌‌های بین‌‌‌‌‌‌‌المللی در توسعه فناوری‌های اکتشاف در کشور گفت: این نکته را هم لازم است تکرار کنم که تحولات اکتشافی که در کشور رخ داد بعضا به خاطر تحولاتی بود که در خارج از کشور اتفاق افتاد. ۲۰ سال‌پیش شرکت‌هایی از خارج به داخل کشور آمدند و تغییراتی را ایجاد کردند و طبیعتا باعث تحولات و تغییراتی در کشور شدند.  وی با اشاره به مشکلاتی که سازمان زمین‌‌‌‌‌‌‌شناسی در زمینه تحقق اهداف بخش اکتشاف معدنی دارد یادآور شد: برنامه‌‌‌‌‌‌‌ریزی‌‌‌‌‌‌‌هایی برای واردات ۶ دستگاه حفاری عمیق صورت‌گرفته است که این ادوات کمک می‌کنند تا عمق۳۵۰۰متری حفاری انجام شود. قرار بر این است که ۹ دستگاه نیز تا انتهای سال‌۱۴۰۱ وارد کشور شود تا به این طریق برخی از کاستی‌‌‌‌‌‌‌ها رفع شود.

دیگر مشکلات معدن‌‌‌‌‌‌‌کاری و اکتشاف در ایران

برخی از حاضران در این میزگرد، با توجه به وضعیت‌‌‌‌‌‌‌هایی که بر بخش معدن و اکتشافات حاکم است، طولانی‌بودن مسیر تحول در دیجیتالی‌کردن معادن را مورد انتقاد قرار دادند. راه‌‌‌‌‌‌‌اندازی معدن نیز دیگر محوری بود که محل بحث بود. حاضران اعلام کردند نهایت زمان موردنیاز برای ساخت و بهره‌‌‌‌‌‌‌برداری از یک معدن در جهان 7سال است که این عدد در ایران به ورای 20 سال ‌می‌رسد. برخی از حاضران در این بخش با اشاره به مشکلات حوزه معدن و اکتشاف، دلایل عقب‌‌‌‌‌‌‌ماندگی کشور در این حوزه را بی‌‌‌‌‌‌‌علاقگی بخش‌خصوصی ناشی از فضای نامساعد کسب‌وکار در این بخش دانستند. خرید کامپیوتر و سنسورهای خارجی نیز از جمله نیازهای بخش معدن است که معدن‌‌‌‌‌‌‌کاران بخش‌خصوصی با مشکلات جدی در این زمینه روبه‌روست. مشکلات ارزی و نحوه تامین منابع ارزی نیز از دیگر مقولاتی است که باید حل شود تا مقوله اکتشاف معدنی حل و فصل شود.

در مقابل نیز برخی عنوان می‌کنند با حمله روسیه به اوکراین، ایالات متحده آمریکا تحریم‌های گسترده‌ای را علیه این کشور اعمال کرده است و روسیه برای از دست ندادن بازارهای اطراف خود، تخفیف‌های ۱۵ تا ۲۰ درصدی برای صادرات فولاد خود در نظر گرفته است. با توجه به این شرایط، فولاد ایران ارزان‌تر از روسیه برای کشورهای همسایه که سال‌ها مشتری فولاد ایران هستند، تمام می‌شود. در همین راستا کشورهایی همانند افغانستان، چین، کره‌جنوبی و تایلند که مشتریان بزرگ آسیایی فولاد ایران هستند، تقاضای خود را برای فولاد به روسیه سفارش داده‌اند. با این شرایط ممکن است درآمد ارزی ۶ میلیارد دلاری ایران که شرکت‌های صادراتی فولاد آن را ایجاد کرده‌اند با خطر ریزش روبه‌رو شود. هرچند این موضوع یک پیش‌بینی به‌شمار می‌رود که برخی کارشناسان حوزه فولاد چندان موافق آن نیستند.

میزان صادرات شرکت‌های صادراتی فولاد کاهش نیافته

مجید محمودی کارشناس حوزه فولاد درباره شرکت‌های صادراتی فولاد عنوان کرد: سال گذشته شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه، فولاد خوزستان و فولاد هرمزگان سه شرکت عمده در زمینه صادرات فولاد بوده‌اند. محمودی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دارد موقعیت صادراتی شرکت‌های فولادی با توجه به تخفیف‌هایی که روسیه برای صادرات فولاد خود اعمال کرده است، دچار تزلزل شود، گفت: این شرکت‌های فولادی که صادرات انجام می‌دهند، چنین خطری را در خود احساس نکرده‌اند، هم‌اکنون نیز محموله‌های فولاد خوزستان برای صادرات مهیا است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد صادرات فولاد ایران، همانند شایعاتی بود که در زمینه نفت چندی پیش شکل گرفت. در زمینه نفت نیز شایع شد که ایران نفت خود را به چین فروخته اما چین آن را تحویل نگرفته و نفت ایران روی دریا و در بندر سنگاپور مانده است، اما این موضوع تا چه اندازه صحت دارد، مشخص نیست، چراکه به‌صورت رسمی هیچ منبعی اعلام نکرد که این اخبار صحت دارد یا خیر.

این کارشناس حوزه فولاد با اشاره به وضعیت صادرات فولاد ایران و روسیه نیز عنوان کرد: روسیه در جنگ خود با اوکراین با مشکلات بسیاری روبه‌رو شده و از سوی آمریکا در بازارهای رسمی تحریم شده است. از این رو ممکن است صادرات خود را با اعمال تخفیف‌هایی همراه کند، چراکه در این شرایط بیش از هر زمان دیگری به ارز نیاز دارد.

محمودی در پاسخ به این پرسش که آیا با ارزان فروختن و ارائه تخفیف محصولات فولادی خود متهم به دامپینگ نخواهد شد، گفت: اتهام دامپینگ برای زمانی است که یک کشور به‌صورت رسمی در بازار حضور داشته باشد، اما زمانی که برای دور زدن تحریم‌ها اقدام به ارزان‌فروشی کند، دیگر موضوع اتهام برایش اهمیتی ندارد.

وی با تاکید بر این موضوع که روسیه بدون شک اقدام به ارائه تخفیف‌هایی در زمینه محصولات فولادی خواهد کرد، خاطرنشان کرد: بدون شک در این اوضاع و احوال روسیه به‌دنبال بازارهای صادراتی بیشتری در زمینه فولاد با روش‌های غیرمتعارف خواهد بود، اما این روش‌ها و تخفیف‌ها تا چه اندازه بر بازار صادراتی فولاد ایران تاثیرگذار خواهد بود، چندان مشخص و واضح نیست و هیچ آمار رسمی دال بر این موضوع که صادرات ایران کاهش یافته است، از سوی هیچ مرجع رسمی اعلام نشده است. این نگرانی از کاهش صادرات ایران نیز به نوعی پیش‌بینی به‌شمار می‌رود. این کارشناس حوزه فولاد در ادامه همچنین با تاکید بر این موضوع که باید راه‌های صادرات در داخل کشور برای شرکت‌های فولادی هموار باشد، عنوان کرد: در ابتدای سال‌جاری شاهد بودیم که وزارت صنعت، معدن و تجارت عوارض سنگینی بر صادرات فولاد اعمال کرد که با واکنش‌های بسیاری همراه بود که پس از بررسی این موضوع ظرف یک ماه درباره این عوارض تجدیدنظر شد. بنابراین در چنین شرایطی باید دست‌اندرکاران امر به این موضوع توجه کافی داشته باشند تا  با ارائه سیاست‌های مناسب، راه صادرات ایران را هموار کنند.

ریسک تجارت با روسیه بالا است

همچنین زکریا نایبی درباره تاثیرات چین، روسیه و اوکراین در حوزه فولاد در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد: بخشی از فولاد جهان را روسیه و اوکراین تولید می‌کردند و در این زمینه روسیه مقام پنجم یا ششم تولید فولاد در جهان را دارد. با آغاز جنگ این دو کشور، مسیرهای صادراتی فولاد به سمت کشورهای اروپایی بسته شده است و بعضا شاهد هستیم تقاضای فولاد برای کشورهایی همچون ایران و ترکیه افزایش یافته است.   نایبی در پاسخ به این پرسش که اگر روسیه برای حفظ بازارهای صادرات فولاد خود اقدام به ارائه تخفیف‌هایی در این زمینه کند، امکان دارد بازارهای صادراتی ایران را متاثر از خود کنند، گفت: بعید به نظر می‌رسد که روسیه بتواند چنین اقدامی انجام دهد، چراکه قیمت‌های جهانی مشخص است. البته باید یادآور شد بیشترین مصرف فولاد روسیه داخلی است و به فرض اینکه اگر تخفیف‌هایی نیز برای این موضوع در نظر گرفته باشد، روی بازار این منطقه تاثیر آنچنانی نخواهد داشت.  وی با تاکید بر این موضوع که ریسک تجارت با روسیه بالاست، عنوان کرد: در شرایط کنونی و باوجود اعمال تحریم‌های آمریکا علیه روسیه، شرایط تجارت با این کشور همراه با ریسک شده است، از این‌رو حتی با وجود ارائه تخفیف این کشور در زمینه صادرات، به نظر نمی‌رسد روی بازارهای صادراتی تاثیرگذار باشد.

کلام آخر

کشورهای روسیه و اوکراین نقش مهمی در بازار جهانی فولاد جهان دارند، به‌گونه‌ای که در سال ۲۰۲۱ روسیه به‌ عنوان پنجمین تولیدکننده فولاد جهان، ۷۶ میلیون تن فولاد تولید کرد که حدود ۴۰ میلیون تن آن را صادر کرد. اوکراین نیز در همان سال به‌‌عنوان چهاردهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان معرفی شد که از ۴/ ۲۱میلیون تن فولاد تولیدی، بیش از ۱۷ میلیون تن آن را به کشورهای مختلف دنیا صادر کرد. بدون شک با ادامه‌دار شدن این جنگ، به نوعی سهم این کشورها در بازار فولاد از بین خواهد رفت و امکان بازار صادراتی برای فولادسازان ایرانی بیشتر خواهد شد. حتی اگر روسیه اقدام به تخفیف محصولات خود در بازار کند، در بلندمدت این تخفیف‌ها به نفع آن نخواهد بود، از این‌رو به‌نظر می‌رسد تاثیر آنچنانی بر بازارهای صادراتی نداشته باشد.  چنان که آمارهای صادراتی در نخستین ماه از سال ۱۴۰۱ خبر از رشد صادرات شرکت‌های فولادی در ایران می‌دهد. بنا به تازه‌ترین گزارش آماری انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، مجموع صادرات فولاد ایران (فولاد میانی و محصولات فولادی) در فروردین سال‌جاری، ۸۲۰ هزار تن بوده که نسبت به ماه مشابه سال گذشته، با رشد ۷/ ۲۹درصدی همراه بوده است.

سنگ آهن

به گزارش دنیای معدن، در هفته ای که گذشت سنگ آهن وارداتی خلوص ۶۲ درصد در چین از ۱۲۷ دلار به حدود ۱۲۹.۴ دلار هر تن سی اف آر افزایش یافت. رشد تقاضا به بهبود جو بازار و افزایش قیمت کمک کرد البته تقاضا بیشتر برای خلوص های متوسط بود که به صرفه تر هستند.

قراضه

هفته گذشته در بازار ترکیه متوسط قیمت قراضه وارداتی سنگین ۱ و ۲ ( ۲۰-۸۰ ) تا ۱۰ دلار افت داشت و به ۴۶۵ دلار هر تن سی اف آر رسید.

قراضه صادراتی سنگین کلاس ۲ ژاپن نیز هفته گذشته در راستای روند نزولی سایر بازارهای قراضه از ۴۶۴ دلار به ۴۳۸ دلار هر تن سی اف آر رسید. متوسط قیمت قراضه وارداتی سنگین در شرق آسیا نیز ۲۰ دلار افت داشت و به ۵۰۰ دلار هر تن سی اف آر رسید.

بیلت

هفته گذشته میلادی متوسط قیمت بیلت صادراتی سی آی اس حدود ۶۰۷ دلار هر تن فوب بود.

در ترکیه قیمت بیلت وارداتی از ۶۸۳ دلار به ۶۵۰ دلار هر تن سی اف آر افت داشت. در چین بیلت وارداتی در حدود ۶۱۹ تا ۶۵۹ دلار هر تن سی اف آر باقی ماند. در بازار واردات جنوب شرق آسیا قیمت بیلت وارداتی از ۷۱۸ دلار به ۶۵۵ دلار هر تن سی اف آر رسید.

مقاطع

هفته گذشته در چین متوسط قیمت میلگرد صادراتی از ۷۶۲ دلار اوایل هفته به ۷۲۶ دلار هر تن فوب رسید. میلگرد صادراتی ترکیه نیز از ۸۰۵ دلار به ۷۶۵ دلار هر تن فوب افت داشت.

همچنین در بازار داخلی آمریکا میلگرد در ۱۱۷۵ دلار هر شورت تن درب کارخانه ثبات داشت. در بازار داخلی اروپا نیز میلگرد از ۱۳۲۸ یورو به ۱۲۰۰ یورو هر تن درب کارخانه افت داشت.

ورق

هفته گذشته میلادی ورق گرم صادراتی سی آی اس افت قیمت ۱۰ دلاری داشت و به ۸۱۵ دلار هر تن فوب دریای سیاه رسید. متوسط قیمت ورق گرم صادراتی چین نیز از ۷۶۰ تا ۸۱۳ دلار به ۷۴۴ تا ۷۹۰ دلار هر تن فوب رسید. در بازار جنوب شرق آسیا آخرین قیمت های وارداتی ۵ دلار افت داشت و به ۷۹۵ دلار هر تن سی اف آر رسید.

در بازار داخلی اروپا نیز ورق گرم از ۱۱۵۰ یورو به ۱۰۷۵ یورو هر تن درب کارخانه کاهش داشت. در بازار داخلی امریکا نیز ورق گرم ۳۰ دلار افت داشت و به ۱۳۵۰ دلار هر شورت تن درب کارخانه رسید.

به گزارش دنیای معدن، در اولین همایش تجلیل از برترین های بورس کالا، امین ابراهیمی مدیرعامل شرکت فولاد خوزستان از سوی سید‌احسان خاندوزی وزیر اقتصادی و دارایی به دلیل همراهی این مجموعه با بورس کالا در جهت رشد و توسعه بازار کالایی کشور در سال ۱۴۰۰ مورد تقدیر قرار گرفت.

شرکت فولاد خوزستان بزرگ ترین تولیدکننده شمش فولادی کشور و دومین قطب صنعت فولاد، نقش موثری در توسعه اقتصادی و ارزآوری در کشور ایفا می نماید.

در این بخشی از تقدیرنامه آمده است: با تشکیل بورس کالای ایران و رشد و تعالی آن طی ۱۵ سال گذشته، امروز سیاست های اقتصاد مقاومتی و خروج از قیمت گذاری دستوری در قالب این نهاد تبلور یافته و بخش مهمی از توسعه امروز کشور مرهون خدمات بورس کالا به اقتصاد ملی است.

بی تردید شکوفایی این نهال نوپا و دستیابی به این جایگاه رفیع، مدیون زحمات و خدمات مجدانه بسیاری از خدوم اقتصادی کشور در عرصه‌های مختلف بوده است.

این لوح به پاس تلاش های مخلصانه حضرتعالی و همراهی با بورس کالای ایران در جهت رشد و توسعه بازار کالایی کشور در سال ۱۴۰۰ به شما تقدیم می شود. امید آنکه همواره در سایه الطاف ایزد متعال پیروز و سرافراز باشید.